De naam Houtenbos

De naam Houtenbos komt in allerlei variaties voor. De vroegste variaties, “in ’t Houtbosch” en “Houtbosch”,  wijzen in de richting van een productiebos voor hout,  het materiaal zonder de welke huizen, bruggen en scheepsbouw rond 1700 onmogelijk was. In notariële aktes uit de tijd is veelvuldig sprake van koop en verkoop van percelen ‘houtbosch’ of ‘houtbos’.

De term ‘houtbos’ in deze zin is ook elders niet onbekend. In Zuid Afrika ligt een dorp met de naam ‘Houtbosdorp’ vlak naast de ‘Woodbush Forest Reserve’.

Deze verklaring sluit minder goed aan bij het gegeven dat er in De Hulk bij het huidige Berkhout rond 1680 een kastelein met de naam Vechter Willemsz Houtenbos leefde, waarvan de achternaam moeilijk tot een productiebos te herleiden valt.

In de tijd dat nog bijna niemand kon lezen en schrijven, en kennis overdracht voornamelijk mondeling gebeurde, mogen de vele schrijfwijzen geen verbazing wekken. Daar kwam na de introductie van de burgerlijke stand in 1811 geleidelijk aan verandering in. Op 07-06-2019 kwamen in “Wie was wie” en het “Regionaal Archief Alkmaar” volgende vormen voor:

WieWasWie Regionaal Archief Alkmaar
Naam Aantal Eerst Laatst Aantal Eerst Laatst
Houtbos 19 1652 1922 9 1652 1922
Houtbosch 3 1639 1942 2 1639 1909
Houtebos 1 1850 1850 1 1830 1830
Houtenbosch 31 1826 1955 15 1835 1916
Houtenbos 792 1815 1970 262 1821 1961

Ook vandaag de dag is de schrijfwijze Houtenbosch in plaats van Houtenbos nog regelmatig in kranten en andere media te vinden. Voorlopig zal de uitleg – gewoon Houtenbos, die ‘ch’ zijn we eeuwen geleden al verloren – nog wel nodig blijven.

In Noord-Limburgse plaatsen als Baarloo, Maasbree, Roermond, Grubbenvorst en Tegelen komt de familienaam ‘Houbosch‘ of ‘Houbos’ voor. Deze heeft geen relatie met de hier beschreven familie ‘Houtenbos’.